Mimo dużego szumu w 2018 r. związanego z wprowadzaniem norm dla paliw stałych spalanych w gospodarstwach domowych, do dziś niewiele się zmieniło. Do sprzedaży nadal dopuszczone są sortymenty węgla o niskich parametrach jakościowych, które są źródłem smogu. Teraz jest szansa, żeby to naprawić – do 1 lipca należy dokonać przeglądu rozporządzenia w sprawie wymagań jakościowych dla paliw stałych, czyli dla węgla i biomasy.

Krajowy Plan Odbudowy, czyli pomysły na odbudowę gospodarczą po pandemicznym kryzysie, jest na kredyt. Inwestycje, które w nim zaplanujemy, muszą służyć przyszłym pokoleniom – naszym dzieciom, ponieważ my i one będziemy je spłacać do 2057 r. To europejskie pieniądze, których nie można wydać dowolnie. Podstawą są konkretne reformy, zmiany, które powinny się wydarzyć, aby osiągnąć zamierzone cele. Konsultacje KPO właśnie dobiegają końca. Jak powinniśmy zmienić KPO, aby pieniądze procentowały w przyszłości? W niniejszej opinii odnosimy się do Komponentu Zielona energia i zmniejszenie energochłonności.

Mimo szumnych deklaracji rządowych, postępy w zakresie poprawy czystości powietrza w Polsce są słabe. Tempo modernizacji budynków jest powolne, ze środków publicznych nadal wspiera się wymianę starych węglowych pieców na inne – węglowe, czego nikt w Europie już nie robi. Tymczasem w stronę „czystego ciepła” popłynie w kolejnych latach ogromny strumień europejskich pieniędzy. W najnowszej analizie Forum Energii piszemy, dlaczego warto postawić na elektryfikację ogrzewania, jakie technologie mają przyszłość i jak wpłyną na system energetyczny.

Gdy Polska po raz kolejny bije rekordy zanieczyszczonego powietrza zimą, zastanawiamy się ile lat może to jeszcze potrwać - 5, 10, 30? Dane Polskiego Alarmu Smogowego z końca grudnia 2020 r. pokazują, że przy obecnym tempie wymiany kopciuchów za kilkadziesiąt lat sytuacja się poprawi. Potrzebujemy daty odejścia od węgla w gospodarstwach domowych – najpóźniej w 2030 r. W najbardziej zanieczyszczonych miastach, tam gdzie są inne alternatywy np. sieci gazowe i sieci ciepłownicze - powinno to się wydarzyć znacznie wcześniej.

Przyszłość zaczyna się dziś. Rok 2020 r. był pod wieloma względami niezwykły i wielu odetchnie z ulgą na myśl, że właśnie się kończy. Ale w kategorii zmian w energetyce – był to rok przełomowy. Unia Europejska osiągnęła porozumienie w zakresie Zielonego Ładu. W Polsce rząd i związki zawodowe otwarcie przyznały, że trzeba rozmawiać o końcu ery węgla. Energetyka w Polsce jest na zakręcie i czas, żeby w 2021 r. wjechała wreszcie na trasę szybkiego ruchu.

Unijna polityka klimatyczna znów przyspiesza. Komisja Europejska właśnie zaproponowała podniesienie celu redukcji emisji gazów cieplarnianych na 2030 rok do 55%. Polska zawsze się sprzeciwiała ambitnym celom, ale teraz przełom wydaje się możliwy – koniec węgla jest nieuchronny, musimy zadbać o bezpieczeństwo energetyczne, po koronawirusie potrzebujemy nowych inwestycji, a redukcja emisji CO2 wiąże się z poprawą jakości powietrza, co rząd określa strategicznym wyzwaniem. Podejmując te działania teraz, w cieple, elektroenergetyce i transporcie możemy ograniczyć emisje o ponad 40%. Pozostałe redukcje będą pochodną nowej polityki wobec przemysłu i rolnictwa oraz podziału wysiłków między państwa członkowskie.

Przyszły miks energetyczny będzie zdominowany przez źródła odnawialne (OZE) o zerowych kosztach produkcji – farmy wiatrowe i fotowoltaikę. Obfitość taniej energii elektrycznej pozwoli na zastąpienie nią paliw kopalnych zarówno w ciepłownictwie jak i w transporcie. Efektywne zintegrowanie tych sektorów, w ramach jednego systemu energii, pozwoli na przezwyciężenie problemu, jakim jest zależność produkcji zmiennych OZE od warunków pogodowych.

Transformacja energetyczna znacznie przyśpieszyła. Dzięki ogromnemu spadkowi kosztów energetyki słonecznej i wiatrowej na lądzie, w coraz większym stopniu technologie te są wybierane przez sektor prywatny i gospodarstwa domowe jako inwestycja, która umożliwia osiąganie znacznych oszczędności. W ostatnich latach rozwój odnawialnych źródeł energii (OZE) był jednak uzależniony od polityki państwa i wprowadzanych systemów wsparcia. Miały one umożliwić Polsce realizację tzw. celu OZE. Zgodnie z nim w 2020 r. OZE miały odpowiadać za 15% w końcowym zużyciu energii brutto[1]. Według naszych szacunków do osiągnięcia celu jest jeszcze daleko – w 2019 roku wyniósł on jedynie 11,5 % i wszystko wskazuje na to, że i w tym roku wynik 15% jest poza zasięgiem.

Elektryfikacja wyznacza kierunek nieuchronnych zmian w wielu obszarach naszego życia, m.in. w transporcie i ciepłownictwie. Ten kierunek wymusi ściślejszą współpracę różnych sektorów gospodarki z przyszłym, całkowicie odmiennym od dzisiejszego systemem elektroenergetycznym. Integracja trzech gałęzi — transportu, ciepłownictwa i elektroenergetyki jest nową koncepcją funkcjonowania całego rynku energii. Jak może on wyglądać w 2050 roku? Jak konieczne zmiany przybliżą Polskę do celu neutralności klimatycznej? Forum Energii w nowej analizie przekonuje, że dobra strategia łączenia sektorów to korzyści dla polskiej gospodarki i społeczeństwa.

Ciepłownictwo i my wszyscy w Polsce mamy problem. Ogrzewając domy opieramy się na technologiach z lat 50 i 60-tych ubiegłego wieku. Zimą mamy najgorszej jakości powietrze w Unii Europejskiej. Społeczeństwo ponosi ogromne koszty zanieczyszczenia powietrza – rocznie płacimy naszym zdrowiem 120 mld zł. Korzystamy przede wszystkim z węgla, którego zaczyna nam brakować, a do tego płacimy koszty uprawnień do emisji CO2. Co dalej? Czy koronawirus oznacza koniec marzeń o czystym powietrzu i koniec inwestycji w nowoczesne technologie? Wprost przeciwnie. Właśnie teraz powinniśmy stawiać na źródła odnawialne.