Nie będzie nadmierną przesadą stwierdzenie, że krajowe ciepłownictwo, zarówno systemowe jak i niesystemowe, znalazło się przed historycznym zakrętem. Jeśli dobrze w ten zakręt wejdzie odniesiemy duży sukces, jeżeli nie, skutki mogą być poważne.

W raporcie Czyste ciepło 2030. Strategia dla ciepłownictwa Forum Energii przeanalizowało, jak w sposób efektywny kosztowo i sprawiedliwy społecznie sprawić, aby do 2030 r. ogrzewanie przestało być źródłem smogu w Polsce. Według analizy, w ciągu dekady koszty zdrowotne zanieczyszczeń można obniżyć o 50%, a emisje pyłów z indywidualnego ogrzewania ograniczyć o 91%. Jednocześnie emisje CO2 z ciepłownictwa spadną o 30%.

Polska, planując modernizację sektora ciepłownictwa, może skorzystać z doświadczeń Danii i Niemiec. Forum Energii przedstawia dobre praktyki z dwóch państw, leżących w podobnej strefie klimatycznej, których systemy zaopatrzenia w ciepło były do niedawna silnie uzależnione od węgla.

Tak nagłych zwrotów akcji w energetyce nie było jeszcze nigdy. Strategiczny sektor gospodarki gwałtownie zaczął się wymykać spod kontroli rządu, który wydaje się zaskoczony wzrostem cen, rosnącym importem węgla, gazu i energii elektrycznej. Zaskoczenie jest duże, bo właśnie tego wszystkiego miało nie być, a zbliżają się wybory.

Do 2 GW dodatkowej mocy elektrycznej w letnich szczytach mogą dostarczyć do Krajowego Systemu Elektroenergetycznego (KSE) istniejące elektrociepłownie. To czterokrotnie więcej niż moc budowanego właśnie nowego bloku elektrowni Turów. Taki potencjał drzemie w produkcji chłodu sieciowego, akumulacji energii cieplnej, pracy w trybie „kondensacyjnym” (bez produkcji ciepła) i kogeneracji. Sięgnięcie po te zasoby poprawi bezpieczeństwo systemu energetycznego i ograniczy emisje do środowiska.

87,5% (463 z 529) wszystkich systemów ciepłowniczych w Polsce nie posiada statusu systemów efektywnych. Muszą to zmienić, jeżeli chcą w przyszłości zachować dostęp do pomocy publicznej i nadal dostarczać Polakom ciepło w rozsądnej cenie.

Ciepłownictwo w Polsce pilnie wymaga modernizacji. Negocjowanie okresów przejściowych dla unijnych przepisów pozwalało dotychczas odsuwać podejmowanie trudnych decyzji. Terminy jednak płyną. Konieczny jest kompleksowy przegląd systemów ciepłowniczych.