W kolejnych miesiącach toczyć się będą negocjacje zapisów pakietu Fit for 55 zaproponowanego przez Komisję Europejską w lipcu br. Mają one doprowadzić do realizacji unijnego celu 55% redukcji emisji CO2 w 2030 r. Jednym z kluczowych elementów tych negocjacji jest reforma unijnego systemu handlu emisjami (EU ETS). Polski rząd podnosi w negocjacjach, że liczba przydzielonych Polsce uprawnień będzie mniejsza niż emisje przedsiębiorstw objętych ETS, tworząc tzw. niezbilansowanie uprawnień do emisji CO2 (ang. imbalance). Skąd się bierze niezbilansowanie, czy można je zmniejszyć? I czy właśnie ten element jest najważniejszy w negocjacjach nowego, unijnego ETS? Wyjaśniamy poniżej.

Prace nad Europejskim Zielonym Ładem przyspieszają. Głównym narzędziem realizacji nowych celów redukcji emisji gazów cieplarnianych w UE będzie pakiet Fit for 55. Jednym z jego kluczowych elementów będzie wsparcie redukcji emisji CO2 z budynków i transportu. Dla Polski ta debata będzie niewygodna, bo na przestrzeni trzech dekad zanieczyszczenia nie tylko nie zmalały, ale w transporcie bardzo wzrosły. To skutkuje fatalną jakością powietrza w Polsce. Nadrabianie zaległości, konieczne nie tylko z powodów klimatycznych, ale także ze względu na niezbędną modernizację przestarzałej infrastruktury i poprawę jakości powietrza będzie wyzwaniem. Ma w tym pomóc wprowadzenie opłat za emisje. W najnowszym opracowaniu Forum Energii przedstawia propozycję działań, które pomogą zinternalizować koszty zewnętrzne emisji w sposób łagodny, stopniowy i akceptowalny społecznie.

Krajowy Plan Odbudowy, czyli pomysły na odbudowę gospodarczą po pandemicznym kryzysie, jest na kredyt. Inwestycje, które w nim zaplanujemy, muszą służyć przyszłym pokoleniom – naszym dzieciom, ponieważ my i one będziemy je spłacać do 2057 r. To europejskie pieniądze, których nie można wydać dowolnie. Podstawą są konkretne reformy, zmiany, które powinny się wydarzyć, aby osiągnąć zamierzone cele. Konsultacje KPO właśnie dobiegają końca. Jak powinniśmy zmienić KPO, aby pieniądze procentowały w przyszłości? W niniejszej opinii odnosimy się do Komponentu Zielona energia i zmniejszenie energochłonności.

Przed najbliższym posiedzeniem Rady Europejskiej sprawy stanęły na ostrzu noża. Na pierwszy plan wysunął się konflikt o praworządność i wielka polityka. Na scenie jest też jednak ważny aktor drugiego planu – idea podwyższenia celów redukcji emisji gazów cieplarnianych z 40 do 55 proc. w 2030 r. i ponad 130 mld zł na transformację energetyczną. Dla Polaków to może być przełom w walce o czyste powietrze, niższe koszty energii i rozwój regionów w ramach funduszy sprawiedliwej transformacji. Jeżeli uda nam się porozumieć.

Aż 75% budynków w UE jest nieefektywnych energetycznie. W efekcie budynki (domy jednorodzinne, bloki, biurowce, zakłady przemysłowe, szkoły, szpitale) konsumują 40% finalnej energii w UE i odpowiadają za aż 36% unijnych emisji CO2. Komisja Europejska szacuje, że redukcja emisji gazów cieplarnianych w budynkach mieszkalnych do 2030 roku jest możliwa nawet o 65%, a w budynkach komercyjnych do 61% (w stosunku do 2015 roku). Co więcej, inwestycje w ramach „fali renowacji” mogą pobudzić odbudowę gospodarki po pandemii koronawirusa (sektor budowlany odpowiadający dziś za prawie 10% unijnego PKB tworzy około 18 mln miejsc pracy), a efektem renowacji będą wymierne oszczędności dla użytkowników budynków.

17 lipca na Radzie Europejskiej ruszą finalne negocjacje unijnego budżetu, bezprecedensowego w skali, bo mającego wyciągnąć UE z recesji i dać jej nowy impuls rozwojowy. Polska od grudnia 2019 r. wpisała się w nawias unijnych dyskusji próbując zdystansować się od neutralności klimatycznej w 2050 r., choć pozostałe kraje wspólnoty bez problemu się porozumiały.

Ministerstwo Aktywów Państwowych zapowiada dopłaty do rachunków za energię dla osób zarabiających poniżej 5 tys. netto miesięcznie. Reakcja na wzrost cen energii elektrycznej pokazała, że politycy jak ognia boją się tego tematu. Nie mają jednak dobrego pomysłu jak go rozwiązać.

Komisja Europejska przedstawiła projekt rozporządzenia w sprawie Funduszu Sprawiedliwej Transformacji. To instrument, który ma przybliżyć Unię do osiągnięcia neutralności klimatycznej w 2050 r. i zapobiec ewentualnemu wykluczeniu społecznemu. Choć Polska zaproponowała utworzenie funduszu, to przespaliśmy dyskusję o jego kształcie.

Niskoemisyjna modernizacja energetyki będzie kosztować w kolejnych latach nawet 200 mld EUR. Ta imponująca kwota może sugerować, że Polski nie stać na inwestycje w elektroenergetykę, ciepłownictwo czy ogrzewnictwo. Tymczasem budowa bezpiecznego i niezawodnego systemu jest kluczowa dla obywateli, gospodarki i klimatu. Najwyższy czas przyjrzeć się potencjalnym źródłom finansowania niskoemisyjnej modernizacji, policzyć, przeanalizować i upomnieć się o te środki by, ot tak, nie rozpłynęły się w budżecie.

Nie milkną dyskusje o rosnących cenach uprawnień do emisji CO2. Kiedy kupujący płacą więcej, zyskuje budżet państwa. Polska powinna przeznaczyć te środki na niskoemisyjną modernizację.