Raport Transformacja ciepłownictwa w Polsce. Edycja 2025 przedstawia stan polskiego sektora ciepła od indywidualnych źródeł ciepła po systemy ciepłownicze w latach 2013–2023. To okres, dla którego możliwe było zdobycie wszystkich szczegółowych danych. Ciepło systemowe trafia dziś do ok. połowy polskich gospodarstw domowych, a długość sieci ciepłowniczych rośnie, osiągając niemalże 23 tys. km – to jeden z najwyższych wyników w Europie. Ciepłownictwo i ogrzewnictwo to drugi sektor energetyczny w Polsce, wpływa on na bezpieczeństwo energetyczne kraju, w tym bilans paliwowy. Od skuteczności transformacji sektora zależy nie tylko obciążenie budżetów gospodarstw domowych, ale także przyszłość i rentowność kilkuset zakładów ciepłowniczych w Polsce. Raport Forum Energii, pierwsza tak przekrojowa publikacja w kraju, to kompendium wiedzy o krajowym ciepłownictwie systemowym i niesystemowym, mające być wsparciem przy tworzeniu spójnej, długoterminowej strategii rozwoju sektora, na którą wciąż czekamy.

Polskie ciepłownictwo systemowe – drugie co do wielkości w Unii Europejskiej – dostarcza ciepło do 40% gospodarstw domowych, zapewniając bezpieczeństwo energetyczne milionom obywateli oraz kluczowym instytucjom publicznym. Sektor balansuje na krawędzi: rosnące koszty paliw, przestarzała infrastruktura, presja redukcji emisji i brak spójnej strategii państwa podkopują jego stabilność. Nowy raport Forum Energii Jak zbudować nowoczesny system ciepłowniczy w Polsce? Przykłady rozwiązań z Danii, przygotowany we współpracy z Duńską Agencją Energii, pokazuje krok po kroku, że trudna sytuacja może być impulsem do rozwoju i zmiany w sektorze. W raporcie Forum Energii wykazuje, że na wzór działań Danii po kryzysie naftowym z lat 70., Polska może opracować długofalową politykę opartą na stabilnym finansowaniu i nowoczesnych technologiach, tak by zapewnić obywatelom przystępne cenowo, niskoemisyjne ciepło.

Czasy są niespokojne – bezpośrednio za wschodnią granicą Polski trwa wojna, a w Stanach Zjednoczonych doszło do dużej politycznej zmiany. Wybory prezydenckie pokazały też, jak bardzo spolaryzowane jest polskie społeczeństwo. Polityka energetyczno-klimatyczna stała się częścią wojny politycznej, kulturowej i gospodarczej. Ciągle wybrzmiewa echo antyunijnej kampanii dotyczącej Zielonego Ładu i związanego z nim pakietu Gotowi na 55 (ang. Fit for 55). Choć różnica zdań i konstruktywna krytyka to ważne elementy demokracji, rosnąca fala dezinformacji i propaganda są dla niej zagrożeniem. Dlatego tak ważne jest, aby każdy z nas miał możliwość zapoznania się z założeniami i celami wprowadzanych zmian. Nie będziemy jednak szczegółowo analizować setek stron skomplikowanych dyrektyw i rozporządzeń. Zamiast tego w niniejszym opracowaniu w zwięzłej formie przedstawiamy fakty i liczby wynikające z prawa unijnego. Chcemy, żeby na tej podstawie każdy mógł sam wypracować sobie zdanie na ten temat. Liczymy też na to, że po zaprzysiężeniu Prezydenta, zarówno rząd, jak i pałac prezydencki będą mogli skupić się na wdrażaniu potrzebnych w Polsce reform, odsuwając na bok hiperboliczne narracje o szkodliwości unijnej polityki transformacyjnej.

Od ponad trzech lat Unia Europejska ogranicza zależność od rosyjskich paliw kopalnych, traktując to jako kluczowy element polityki bezpieczeństwa, który jednocześnie jest spójny z polityką klimatyczną. Mimo wprowadzenia takich inicjatyw jak plan RePowerEU czy opublikowana w maju 2025 r. mapa drogowa odejścia od importu energii z Rosji państwa członkowskie wciąż wydają miliardy euro na rosyjskie surowce. W nowym raporcie pt. Bezpieczneństwo energetyczne Unii Europejskiej. Jak uniezależnić się od rosyjskich paliw do końca 2027 r.?  Forum Energii i Centre for Research on Energy and Clean Air (CREA) – niezależny think tank monitorujący wpływ sektora energetycznego na klimat, gospodarkę i zdrowie publiczne – pokazują, że całkowite uniezależnienie UE od rosyjskich źródeł energii jest możliwe. Potrzebne do tego są jednak konkretne działania i solidarne przestrzeganie sankcji przez państwa członkowskie.

Transformacja energetyczna w Polsce nabiera tempa, chociaż nadal brakuje jej spójnych i strategicznych dokumentów kierunkowych. Mamy pierwsze wymierne efekty – w 2024 r. udział węgla w produkcji energii elektrycznej spadł do rekordowo niskiego poziomu 56,2%. Rośnie natomiast znaczenie OZE, których udział w produkcji energii elektrycznej w Polsce osiągnął 29,4%, choć ich rozwój wciąż jest hamowany przez bariery legislacyjne i brak koordynacji instytucjonalnej (ministerstwa, regulatorzy operatorzy systemów, samorządy). Polska całkowicie zrezygnowała z importu gazu i węgla z Rosji, ale jednocześnie coraz mocniej uzależnia się od innych dostawców – w 2023 r. poziom importu energii sięgnął 45%. Ósma edycja raportu pt. Transformacja energetyczna Polski. Edycja 2025 Forum Energii pokazuje, że zmiany są realne, ale niespójne, drogie i niewystarczające wobec wyzwań.

W ciągu pierwszych 6 miesięcy tego roku zmarnowaliśmy w Polsce potencjał wytworzenia blisko 800 GWh energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych – to więcej niż przez cały 2024 r. Niedostosowanie poboru energii do pracy elektrowni wiatrowych i słonecznych z miesiąca na miesiąc zwiększa koszty funkcjonowania systemu. Jednocześnie wzrasta zapotrzebowanie na energię zimą, gdy słońca jest mniej, a niektóre dni są bezwietrzne. Na horyzoncie widać konieczność odstawiania drogich w utrzymaniu, zdekapitalizowanych jednostek węglowych. Potrzeby są dwie: uelastycznienie pracy systemu oraz zachęcenie do inwestycji w nowe moce, które w takim systemie będą mogły efektywnie pracować. Analizę powiązań między wystarczalnością mocy a elastycznością systemu, a także rekomendacje dotyczące nowego modelu rynku mocy zawarliśmy w najnowszym raporcie pt. Moc i elastyczność. Jakiego rynku mocy potrzebuje nowoczesny system energetyczny? opracowanym przez Forum Energii we współpracy z Magnus Energy – paneuropejską firmą doradczą w zakresie transformacji energetycznej.

Średnie ceny energii elektrycznej w Unii Europejskiej należą do najwyższych na świecie — jest to ważny temat debaty publicznej. Jednak ze względu na złożoność i współzależności systemu energetycznego, pojęcie „średniej ceny” nie jest jednoznaczne — ceny różnią się w zależności od kraju czy grupy odbiorców. W dobie globalnej rywalizacji o przewagi rynkowe dostęp do taniej energii staje się jedną z kluczowych przewag konkurencyjnych. Jednak w Polsce politycy skupiają się na osłonach dla gospodarstw domowych ze względu na ciągle nadchodzące okresy wyborcze. Forum Energii w najnowszym raporcie pt. Anatomia wysokich cen energii i recepta na przyszłość wskazuje przyczyny wysokich cen energii w UE i Polsce oraz przedstawia rekomendacje co do kierunków ich obniżenia — zarówno w kontekście regulacji europejskich, jak i polskich.

W Polsce zakończyły się wybory prezydenckie, ale strategiczne decyzje dotyczące przyszłości sektora energetycznego – m.in. budowy nowych mocy wytwórczych (w tym rozwoju OZE) czy modernizacji sektora ciepłowniczego – wciąż czekają na rozstrzygnięcie. Nadal czekamy na rewizję Krajowego Planu na rzecz Energii i Klimatu (KPEiK) i strategię dla ciepłownictwa. W odpowiedzi na potrzebę pogłębionej debaty nad kształtem transformacji energetycznej Forum Energii opublikowało raport pt. Czas inwestycji. Wnioski z modelowania systemu energetycznego Polski do 2040 r.

Jakość powietrza w Warszawie poprawia się, ale stolica wciąż stoi przed trudnym zadaniem: jak przeprowadzić dalszą transformację energetyczną, by ograniczyć emisje, nie zwiększyć rachunków i wykorzystać istniejące zasoby? Nowy raport Forum Energii przedstawia trzy możliwe scenariusze i pokazuje, jakie będą ich koszty oraz konsekwencje. Od obranej dziś strategii zależy nie tylko koszt ogrzewania w przyszłości, ale też tempo dekarbonizacji i bezpieczeństwo energetyczne i środowiskowe miasta.

W dążeniu do wzmocnienia konkurencyjności przemysłu w Unii Europejskiej kluczową inicjatywą staje się planowany Fundusz Konkurencyjności. Polska, jako uprzemysłowiony kraj o istotnym znaczeniu dla europejskich łańcuchów wartości, powinna aktywnie włączyć się w debatę nad kształtem funduszu, aby odpowiadał naszym potrzebom w zakresie modernizacji, dekarbonizacji i utrzymania strategicznych branż przemysłowych. Jeśli nie weźmiemy udziału w debacie o jego kształtowaniu, tysiące miejsc pracy w polskim przemyśle mogą być zagrożone. Czy Polska wykorzysta moment, by kształtować przyszłość swojego przemysłu w Europie?